مصادقة الاخوان (کتاب)

مُصادَقَةُ الإخوان، (به معنای دوستی برادران دینی) کتابی حدیثی نوشته شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ق). این کتاب مجموعه روایاتی است که از حضرت رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(ع) روایت شده و درباره رابطه میان افراد مؤمن با یکدیگر است و همچنین حقوقی که برادران دینی بر هم دارند. این اثر برای شناخت حقوق برادران دینی بر یکدیگر نگاشته شده است.

درباره مؤلف

محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، از بزرگ‌ترین علمای قرن چهارم هجری قمری بوده است. سال تولد وی پس از ۳۰۵ق بوده است و در ۳۸۱ق درگذشت و در ری به خاک سپرده شد. وی بزرگ‌ترین محدّث و فقیه مکتب حدیثی قم بود. او حدود ۳۰۰ اثر علمی از خود بجا گذاشت که بسیاری از آنها مفقود شده است. کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست.

نام کتاب

نام کتاب افزون بر عنوان مصادقة الاخوان، با نام‌های «المصادقة»، «حقوق الاخوان» و «کتاب الاخوان» نیز معرفی شده است.

محتوا

کتاب، شامل ۱۲۵ حدیث است که در ضمن ۴۳ باب تنظیم شده‌اند. اقسام برادران، برادری مؤمنان با یکدیگر، حقوق برادران، پاداش خوشرویی و شاد کردن مؤمن، آزمایش برادران، دوست داشتن برادران از جمله عناوین این کتاب است.

ابواب کتاب

این کتاب دربردارنده سی باب با عناوین ذیل است:

نخستین روایت کتاب از امیرالمؤمنین (ع) در پاسخ به پرسش مردی در بصره است که از امام در باره اقسام برادران پرسید و حضرت برادران را به دو دسته برادران قابل اعتماد و برادران گشاده رو تقسیم کرد و در معرفی دسته اول فرمود آنان به منزله دست و بال و خانواده و مال انسان هستند. امام در ادامه حدیث به آن مرد بصری فرمود: اگر به برادری اعتماد کردی مال و تن خویش را در راهش نثار کن و دوست دوستان ناب و خالصش و دشمن دشمنانش باش و رازهایش را بپوشان؛ یاری‌اش کن و خوبی‌هایش را آشکار ساز. امام در پایان این فراز به سؤال کننده یادآور شدکه این‌گونه از برادران از کبریت احمر نایاب‌ترند.امیرالمؤمنین (ع) در برخورد با برادران گشاده رو به سؤال کننده این‌گونه توصیه فرمود: چون تو از گشاده‌رویی و شیرین (خوش‌) زبانی آنان بهره‌ات را می‌بری تو نیز با آنان گشاده‌رو و خوش‌زبان باش و دوستی‌ات را از آنان مبر و بیش از این اندازه از ضمیر و دل آنان در جستجوی چیزی مباش. آخرین باب کتاب با عنوان ( «باب من يجب اجتناب مؤاخاته» کسانی که از برادرى با آنها بايد پرهيز کرد) دارای یازده روایت است و روایت پایانی‌اش از امام صادق(ع) در باره فرا رسیدن روزگاری بر مردمان است که در آن دوران یافتن برادری که مایه انس و یا درهمی که از حلال باشد نایاب ترین چیزهاست.

اعتبار کتاب

این کتاب هر چند به شهرت دیگر کتب شیخ صدوق نمی‌رسد، اما به دلیل جایگاه مؤلف، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته، به گونه‌ای که روایات آن در بسیاری از مجموعه‌های روایی شیعه مانند بحارالانوار، وسایل الشیعه و مستدرک الوسائل ذکر شده و به آن استناد شده است.

نسخه‌ها

1. نسخه‌ای قدیمی که ملکیت آن به فاضل میرزا مجدالدین نصیری باز می‌گردد. این نسخه قدیمی‌ترین نسخه و در اختیار محدث نوری بوده است.
2. نسخه‌ای در کتابخانه میرزا فضل‌الله شیخ الاسلام در زنجان.
3. نسخه‌ای در کتابخانه میرزا محمد تهرانی در سامرا.
4. نسخه‌ای در کتابخانه آیت‌الله گلپایگانی در قم با تاریخ کتابت ۱۲۷۷ق.

پانویس

منابع

• شیخ صدوق، محمد بن علی، مصادقه الاخوان، ترجمه خراسانی کاظمی، کاظمین، منشورات مکتبة صاحب الزمان.
• احمدی، مهدی، تاریخ حدیث شیعه در سده‌های چهارم تا هفتم هجری، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۹ش.
• مرکز تحقیقات کامپیوتری نور، نرم‌افزار شیخ طوسی.